Plantenveredeling is noodzakelijk om grote maatschappelijke doelen na te streven. Nieuw ontwikkelde plantenrassen zijn hard nodig om voldoende voedsel te produceren voor de 9 miljard mensen die de aarde gaat bevolken; duurzamere land- en tuinbouw door ingebouwde weerstand tegen ziekten en plagen, aanpassingen tegen de gevolgen van klimaatverandering en nieuwe mogelijkheden voor de ‘biobased economy’; en verbetering van productkwaliteiten zoals smaak en houdbaarheid.
De rechten van de veredelaar worden al ruim 70 jaar beschermd door het kwekersrecht, een systeem van intellectueel eigendom speciaal ontwikkeld voor de plantenteelt. De kwekersvrijstelling is één van de specifieke vrijheden in het kwekersrecht, die tot doel heeft om voortgaande innovatie te stimuleren. Elke plantenveredelaar kan een beschermd ras vrij gebruiken voor het ontwikkelen en verhandelen van een volgende generatie plantenrassen. Het octrooirecht, dat met de biotechnologie zijn intrede deed in de plantenwetenschappen, heeft een dergelijke uitzondering niet.
De aanpassing aan de Nederlandse Rijksoctrooiwet introduceert een beperkte kwekersvrijstelling die veredelaars de mogelijkheid geeft om ook planten die beschermd zijn door een octrooi te gebruiken voor verdere veredeling. Echter, wanneer de geoctrooieerde eigenschap ook in het nieuwe ras tot uiting komt, zal de veredelaar alsnog een licentie moeten verkrijgen van de octrooihouder om dit ras te mogen verhandelen. In een dergelijke onderhandeling staat de veredelaar heel zwak ten opzichte van de octrooihouder. Dat is de belangrijkste reden dat staatssecretaris Dijksma aangegeven heeft door te willen pakken en haar collega’s in Europa wil aansporen om op Europees niveau een volledige kwekersvrijstelling door te voeren, iets dat door Europese regelgeving uit 1998 niet op nationaal niveau georganiseerd kan worden. Ook in andere landen worden octrooien op planten kritisch...